Και θα σας απαντήσω «ναι», η προσέγγιση μιας φεμινίστριας σαν έτοιμης από καιρό προετοιμασμένης να σπάσει τα πατριαρχικά στερεότυπα είναι εντελώς διαφορετική. Για όσες όμως θέλουν να μάθουν πώς να φέρονται σαν φεμινίστριες πλέον προσφέρονται μαθήματα και σεμινάρια από ειδικούς γνωριμιών στα οποία οι «μαθήτριες» διδάσκονται να αναπλαισιώσουν το πατριαρχικό πρότυπο στο οποίο όλοι γεννηθήκαμε, να ανακτήσουν τη δύναμή τους και να εντοπίσουν τα σημάδια ότι είναι καιρός να φύγουν από τους συντρόφους ή τα ραντεβού τους.
Ποια είναι τα πρώτα μαθήματα; «Σταματήστε να προσπαθείτε να τους διδάσκετε. Σταματήστε να συμπεριφέρεστε σαν γονιός. Σταματήστε να εξομαλύνετε τα πράγματα. Σταματήστε να δέχεστε συγγνώμη χωρίς αλλαγή συμπεριφοράς. Σταματήστε να δίνετε καμιά δεκαριά ευκαιρίες. Υποστηρίξτε τον εαυτό σας. Δώστε προτεραιότητα στις ανάγκες σας. Κάντε σαφή αιτήματα. Θέστε όρια. Απομακρύνετε τον εαυτό σας από τον τοξικό άνθρωπο. Και αρχίστε να ρίχνετε όλη την ενέργεια στον εαυτό σας!» εξηγούν οι ειδικοί.
Επίσης σταματήστε να προσπερνάτε τα red flags. Ή αλλιώς τον κώδωνα του κινδύνου. Ποιος κώδωνας ηχεί πιο δυνατά σε μία φεμινίστρια; Μια στερεοτυπική συζήτηση, για παράδειγμα, και οι άκαμπτες ιδέες σχετικά με το ποιοι είναι οι ρόλοι, οι λειτουργίες και τα χαρακτηριστικά κάθε φύλου. Αν σας πει ότι δεν είναι εξίσου υπεύθυνος για τη φροντίδα ή τις δουλειές του σπιτιού, γιατί αυτό (δεν) ξέρει να κάνει σε όλη του τη ζωή ή υπονοήσει ότι αν μια γυναίκα (ή ακόμα χειρότερα εσείς), έχει φτάσει σε θέση εξουσίας, αυτό δεν έχει γίνει λόγω του ταλέντου της, τότε τρέξτε.
Ένα άλλο σημάδι που θα πρέπει να ενεργοποιήσει τον κώδωνα του κινδύνου είναι όταν νιώθετε ότι εκείνος θέλει να διατηρήσει την ανισορροπία δύναμης σε μια σχέση (κάτι που δυστυχώς μπορεί να μην το καταλάβουμε αμέσως γιατί το πατριαρχικό μοτίβο είναι γονιδιακό): να επιδεικνύει τον έλεγχο επάνω σας, να παραβιάζει τα προσωπικά σας όρια, να δίνει προτεραιότητα στις δικές του ανάγκες και να αγνοεί τις δικές σας. Για παράδειγμα να μη θεωρεί ότι είναι και δική του ευθύνη η αντισύλληψη αλλά αφήνει αυτή την ευθύνη σε σας, γιατί «είναι το πρόβλημά σας». Ή αν σας λέει ότι οι ανύπαντρες φίλες σας αποτελούν κίνδυνο, γιατί ο σκοπός κάθε γυναίκας είναι να βρει έναν άντρα και αυτές οι φίλες είναι λάθος πρότυπα. Φυσικά, αν επικρίνει τη σεξουαλική ελευθερία των γυναικών και νιώθει ότι απειλείται από δυνατές γυναίκες με αυτοπεποίθηση, αυτά κουνάνε το κόκκινο σημαιάκι, λένε οι ψυχολόγοι, και εσείς πρέπει να κουνήσετε το μαντήλι.
Επιπλέον μπορεί να επικρίνει το φεμινιστικό κίνημα, διαστρεβλώνοντας το νόημά του, είτε ανοιχτά μιλώντας για φεμιναζί και εξισώνοντάς το με μισογυνισμό, είτε με λιγότερο φανερά σχόλια, όπως δηλώσεις ότι υπάρχει ήδη η ισότητα των φύλων και η μάχη δεν είναι απαραίτητη γιατί οι γυναίκες υπερβάλλουν στις μέρες μας ή ακόμα ότι η βία δεν έχει φύλο (και που τα γράφω με πιάνει τρέλα).
Σώστε τον εαυτό σας
Σύμφωνα με την date coach Robin Clark, το ραντεβού που θα κάνετε ως φεμινίστρια απαιτεί να είστε πιστές στον εαυτό σας, να μπορείτε να δείτε τα red flags των πιθανών συντρόφων από νωρίς και να αλλάξετε την ερώτηση από «Του αρέσω, άραγε;» στο «Μου αρέσει αυτός ο άνδρας; Είναι υγιής αυτή η σύνδεση για μένα;».
Γιατί μία από τις στιγμές που λειτουργούν ενδυναμωτικά στις γυναίκες σε μία τοξική σχέση είναι όταν εκείνες αποφασίζουν να σταματήσουν να προσπαθούν να τη σώσουν και να φροντίσουν τον εαυτό τους. Το μεγαλύτερο λάθος είναι να προσπαθείς να «διορθώσεις» ένα άλλο άτομο. Αυτή είναι απλώς μια ακόμα παγίδα τοξικού και φαλλοκρατικού ρομαντισμού που τοποθετεί τη γυναίκα ως αυτή που πρέπει να θυσιαστεί ώστε ο βάτραχος να γίνει πρίγκιπας ή, ίσως, μια αντανάκλαση του γεγονότος ότι πρέπει να είμαστε σωτήρες των απολωλότων προβάτων, γιατί η αυτοεκτίμηση μας είναι τόσο διεστραμμένη που πιστεύουμε ότι έχουμε αξία μόνο αν μετατρέψουμε τους λύκους σε πρόβατα. Λάθος! Αν θες να είσαι φεμινίστρια και να συμπεριφέρεσαι ως τέτοια –κυρίως αν θέλεις να διεκδικείς τα δικαιώματα σου- ειναι απαραίτητο να θέτεις όρια αδιαπραγμάτευτα.
Αν συναντήσουμε έναν άνδρα που ισχυρίζεται ότι μισεί τον φεμινισμό ή που δεν ξέρει πώς να κάνει διάκριση μεταξύ ισότητας και μίσους για τους άνδρες και λέει ότι μισεί τον φεμινισμό — την ισότητα — όλα δείχνουν ότι, αργά ή γρήγορα, αυτές οι αξίες του θα γίνουν πράξη μέσα στη σχέση.
Η María Esclapez, η συγγραφέας του μυθιστορήματος «Γυναίκες που καίγονται», εμβαθύνει στη σημασία του να γνωρίζει κανείς πώς να αναγνωρίζει τον εκβιασμό και τη χειραγώγηση. «Είναι σημαντικό να καθοριστεί τι είναι αδιαπραγμάτευτο. Δύο παραδείγματα: Το ένα, αν ζητήσει να κοιτάξει το κινητό σας, ισχυριζόμενος ότι είναι για να σας προστατεύσει ή επειδή δεν εμπιστεύεται τους άλλους. Το δεύτερο; Αν δεν θέλει να βάλει προφυλακτικό, παρόλο που για τη γυναίκα είναι απαραίτητο, και της ρίχνει στα μούτρα την υποτιθέμενη έλλειψη εμπιστοσύνης όταν εκείνη επιμένει να το χρησιμοποιήσει», επισημαίνει.
Τι να κάνετε εάν εμφανιστούν red flags σ’ ένα ραντεβού;
Να φύγετε. Αυτό θα ήταν το πιο απλό. Γενικά θα συνιστούσα (όπως κυρίως και οι ειδικοί) να μην χάσετε χρόνο ή τουλάχιστον να αξιολογήσετε αν αξίζει τον κόπο να πραγματοποιήσετε το… θεάρεστο έργο κοινωνικής εκπαίδευσης για το πώς θα θέλατε να σας φέρονται. Φυσικά αυτό προυποθέτει να σκεφτείτε αν θέλετε να επενδύσουμε αυτόν τον χρόνο και την ενέργεια. Δεν είναι ευκολότερο να είμαστε ξεκάθαρες για το τι θέλουμε από μια σχέση και αν κάποιος δεν πληροί αυτές τις απαιτήσεις, να ξέρουμε αυτήν την παροιμία για τις άλλες πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια: δήλαδή υπάρχουν άντρες που είναι ακριβώς αυτό που χρειαζόμαστε χωρίς να χρειάζεται να τους μάθουμε πώς να είναι.
Αν δώσουμε ωστόσο μία πιθανότητα στις στατιστικές, μπορεί να ελπίσουμε ότι αν ένας άντρας είναι σεξιστής, ίσως, μία στο εκατομμύριο, να είναι πρόθυμος να ακούσει, να μάθει και να αλλάξει, εφόσον πληρούνται μια σειρά από προϋποθέσεις. Το πρώτο από αυτά τα σημάδια ελπίδας είναι ότι αναγνωρίζει ότι είναι μισογύνης και θέλει να το αλλάξει.
Είναι απαραίτητο να ασκήσει αυτοκριτική και να αναγνωρίσει τον εαυτό του ως άνθρωπο κοινωνικοποιημένο σε μια φαλλοκρατική κοινωνία. Πρέπει να ξεκινήσει υποθέτοντας ότι αυτή η κοινωνία τον θέτει σε μια κατάσταση κυριαρχίας επί των γυναικών, κάτι που συνεπάγεται ότι έχει μια σειρά από προνόμια που πρέπει να είναι διατεθειμένος να απαρνηθεί. Τότε είναι που μπορεί να ξεκινήσει η αλλαγή που περιλαμβάνει την αμφισβήτηση των κοινωνικά επιβεβλημένων στερεοτύπων και τον εντοπισμό των διαφορετικών μορφών μισογυνισμού που βλέπουμε καθημερινά. Να σας πω όμως κάτι;
Μην ελπίζετε και πάρα πολύ. Εγώ που είμαι φύσει αισιόδοξος άνθρωπος γράφοντας για την ελπίδα ότι ένας σεξιστής μπορεί να αλλάξει, το βλέπω πιο σουρεαλιστικό και από πίνακα του Νταλί. Γι’ αυτό η μόνη απάντηση στο ερώτημα «αν καταλάβω ότι έχω βρει ραντεβού με έναν σεξιστή τι να κάνω;», είναι να του απαντήσετε με το επίσης σουρεαλιστικό «έχω αφήσει το παιδί στο φούρνο και μου τρώει τις πατάτες» και να φύγετε τόσο γρήγορα σαν να μην ήσασταν ποτέ εκεί (το έχει κάνει η φίλη μου η Άντα). Τότε θα είστε μία φεμινίστρια που βγήκε ραντεβού.
