Όλο αυτό ξεκίνησε τέλη Αυγούστου. Μία αναπάντεχη ανατροπή της καθημερινότητας, και βρέθηκα από τη μία στιγμή στην άλλη να περιμένω έξω από τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), εκεί όπου ο χρόνος κυλάει διαφορετικά.
Η σιωπή έξω από τη ΜΕΘ δεν είναι ποτέ απόλυτη. Οι άνθρωποι που περιμένουν εκεί είναι διαφορετικοί μεταξύ τους. Υπάρχουν νεότεροι που περιμένουν να δουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν υποστεί σοβαρούς τραυματισμούς, όπως μια μητέρα που περιμένει να δει τον γιο της που τράκαρε με τη μηχανή. Υπάρχουν μεγαλύτεροι που περιμένουν να δουν τους γονείς τους, οι οποίοι βρίσκονται σε πολύ προχωρημένη ηλικία και η ζωή τους είναι σε κίνδυνο, υπάρχουν ηλικωμένοι που έρχονται βασίζοντας όλες τι δυνάμεις τους σε ένα μπαστούνι για να δουν τον άνθρωπό που πέρασαν μια ζωή δίπλα του. Κάποιες φορές, στον διάδρομο περιμένουν ολόκληρες οικογένειες που μοιράζονται το πολύτιμο μισάωρο του επισκεπτηρίου, αφού δεν μπορούν όλοι να μπουν ταυτόχρονα.
Η αίθουσα έξω από τη ΜΕΘ είναι ένας παράξενος κόσμος. Είναι ο χώρος της απόλυτης αβεβαιότητας, όπου η ζωή μοιάζει να βρίσκεται σε αναστολή.
Η αίθουσα αναμονής είναι ένας χώρος ψυχρός, με έντονα φώτα που σε τυφλώνουν. Η ζέστη είναι αφόρητη, και καθώς περιμένεις στο τέλος ενός διαδρόμου, απέναντι από τη βαριά μεταλλική πόρτα που γράφει ΜΕΘ, νιώθεις το βάρος της να σε συνθλίβει. Είναι σαν μια πόρτα απρόσιτη και απρόσωπη, που σε αποτρέπει από το να περάσεις. Κι όμως, πίσω από αυτή την ψυχρότητα, οι άνθρωποι που συγκεντρώνονται εδώ δεν είναι ούτε ψυχροί, ούτε απρόσωποι. Αντίθετα, είναι ζεστοί και δεμένοι μεταξύ τους. Μερικές φορές, η επικοινωνία μεταξύ τους εκτείνεται πέρα από την ανησυχία για την κατάσταση του δικού τους ανθρώπου. Μπορεί να ανταλλάσσουν, απλές, καθημερινές κουβέντες, όπως: «Τι φαγητό έφτιαξες σήμερα; Πρόλαβες;» ή «Κοριτσάκι μου, τα καταφέρνεις τώρα και με τη δουλειά σου;». Και βέβαια «κουράγιο», «θέλει χρόνο», «περαστικά».
Η αίθουσα έξω από τη ΜΕΘ είναι ένας παράξενος κόσμος. Είναι ο χώρος της απόλυτης αβεβαιότητας, όπου η ζωή μοιάζει να βρίσκεται σε αναστολή. Κάθε μέρα, την ίδια ώρα, το επισκεπτήριο γίνεται το μόνο σημείο επαφής με την πραγματικότητα. Μόνο λίγα λεπτά, ένα βλέμμα, ένα σφίξιμο του χεριού του δικού σου ανθρώπου που νοσηλεύεται διασωληνωμένος και μετά πάλι πίσω, στη σιωπή της αναμονής. Εδώ οι ώρες δεν έχουν σημασία, οι μέρες δεν ξεχωρίζουν. Κάθε συζήτηση αρχίζει και τελειώνει με την ερώτηση «Πώς είναι;». Κι όμως, μέσα σε αυτή την απλή ερώτηση, κρύβεται όλη η ελπίδα, όλη η αγωνία του κόσμου.
Οι άνθρωποι έξω από τη ΜΕΘ, δεν είναι ποτέ πραγματικά μόνοι. Παρά τις σιωπές, η αγωνία μοιράζεται. Άγνωστοι γίνονται οικείοι, με τον καθένα να φέρνει τη δική του προσωπική ιστορία και τις δικές του ανησυχίες. Οι οικογένειες, οι φίλοι, οι απλοί γνωστοί, όλοι προσπαθούν να βρουν παρηγοριά ο ένας στον άλλον. Οι ιστορίες τους, αν και διαφορετικές, έχουν κάτι κοινό. Μοιράζονται τον ίδιο πόνο και την αγωνία. Οι άνθρωποι έξω από τις ΜΕΘ ανταλλάσσουν λόγια, συμβουλές, και κάποιες φορές κάνουν χιούμορ (ναι, μέσα σε αυτή την πολύ δύσκολη κατάσταση βρίσκουν την δύναμη!) για να ελαφρύνουν την ατμόσφαιρα. Άλλες φορές, στέκονται απλά δίπλα-δίπλα, βηματίζουν σκυφτοί πάνω-κάτω, χωρίς να χρειάζεται να πουν πολλά. Οι σιωπές, αυτές οι βαριές σιωπές, λένε πολύ περισσότερα από τα λόγια.
iStock
Η επαφή με το ιατρικό προσωπικό είναι ένας χορός μεταξύ φόβου και ελπίδας. Κάθε φορά που βλέπεις έναν γιατρό ή ένα νοσηλευτή να πλησιάζει, η καρδιά σου χτυπά λίγο πιο δυνατά. Αναρωτιέσαι αν θα σου πουν κάτι που περιμένεις εδώ και μέρες να ακούσεις ή αν θα φέρουν νέα που φοβάσαι. Η αίθουσα της ΜΕΘ είναι εσωτερικά υπερσύγχρονη και πλήρως εξοπλισμένη. Οι άνθρωποι που εργάζονται εδώ, με την αφοσίωση και τη γνώση τους, κάνουν καθημερινά θαύματα. Πραγματικά τους αξίζει ένα ευχαριστώ γιατί είναι ήρωες που δίνουν τη μάχη για τη ζωή με κάθε μέσο. Οι ενημερώσεις είναι αναλυτικές και εσύ ελπίζεις να ακούσεις κάτι θετικό, όσο μικρό κι αν είναι. Ακόμα κι ένα «σταθερή κατάσταση», μπορεί να γίνει μια αχτίδα φωτός σε αυτό το σκοτάδι της αβεβαιότητας.
Καθώς όμως περνούν οι μέρες, οι γιατροί και οι νοσηλευτές παύουν να είναι απλώς επαγγελματίες που βλέπεις φευγαλέα. Γίνονται, με έναν παράξενο τρόπο, οι πιο κοντινοί σου άνθρωποι. Είναι εκείνοι που κρατούν στα χέρια τους την ελπίδα σου, το μέλλον σου. «Η εντατική είναι μαραθώνιος», μου είπε ένας από τους θεράποντες γιατρούς, και το ένιωσα αληθινά. Κάθε μέρα, κάθε λεπτό, είναι ένα βήμα σε αυτόν τον ατελείωτο αγώνα. Και αυτοί οι άνθρωποι, με την ψυχραιμία και την επαγγελματική τους στάση, γίνονται οι συνοδοιπόροι σου. Βρίσκεις παρηγοριά στα λόγια τους, ακόμα και τις φορές που μπορεί να είναι λίγα. Ξαφνικά, αυτοί οι άνθρωποι που δεν γνώριζες πριν από λίγες μέρες γίνονται αυτοί που εμπιστεύεσαι περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο.
Η ζωή έξω από τη ΜΕΘ και το νοσοκομείο είναι ένα συνεχές παιχνίδι συναισθημάτων. Από τη μία στιγμή στην άλλη, η αγωνία σε κυριεύει, σε συνθλίβει. Η σκέψη του χειρότερου είναι πάντα εκεί, μια σκιερή παρουσία που δεν φεύγει. Όμως, την ίδια στιγμή, βρίσκεις τρόπο να κρατηθείς από την ελπίδα. Ακόμα και η παραμικρή βελτίωση γίνεται σημείο αναφοράς. Η ελπίδα είναι σαν ένα λεπτό νήμα που αρπάζεις για να μην παρασυρθείς εντελώς από τον φόβο. Συχνά, αυτά τα δύο συναισθήματα εναλλάσσονται τόσο γρήγορα που δεν ξέρεις πώς να τα διαχειριστείς. Κάποιες μέρες φεύγεις από το νοσοκομείο με αναπτερωμένο ηθικό και ένα αίσθημα ανακούφισης, σαν να κρατούσες την αναπνοή σου για μέρες και ξαφνικά πήρες ανάσα, άλλες μέρες νιώθεις πως τα πόδια σου δεν μπορούν να σε κρατήσουν.
Κι όμως, όταν φεύγεις από εκεί και βγαίνεις «στην κανονική ζωή», όσο παράξενη κι αν μοιάζει πια η πραγματικότητα, είναι τόσο σημαντικό να έχεις δίπλα σου τους ανθρώπους σου. Οι δικοί σου άνθρωποι, οι φίλοι, οι συγγενείς, ακόμα και οι συνάδελφοί σου, γίνονται αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς σου. Η βοήθεια τους, η κατανόηση και η υποστήριξή τους, είναι σαν ένα χέρι που σε κρατά όρθιο όταν νιώθεις πως θα καταρρεύσεις.
Αυτοί οι άνθρωποι που είναι δίπλα σου, διαλύουν σαν γκρίζο σύννεφο την αγωνία της αναμονής και σου υπενθυμίζουν ότι, παρά την κρίση, η ζωή συνεχίζεται. Είναι η αγκαλιά που σου δίνει κουράγιο, είναι τα λόγια που σε ενθαρρύνουν και η παρουσία τους που σου θυμίζει πως δεν είσαι μόνος. Η καθημερινότητα συνεχίζεται, και σε αυτή τη διαδικασία της αναμονής, η στήριξη των αγαπημένων σου προσώπων είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορείς να έχεις.
Κάθε τηλεφώνημα, κάθε μήνυμα, κάθε στιγμή που οι άνθρωποι αυτοί σε θυμούνται και σε περιβάλλουν με την αγάπη τους, σε ενδυναμώνει. Αυτό το δώρο της ανθρώπινης παρουσίας και αλληλεγγύης είναι ένα φωτεινό σημείο μέσα στη σκιά της αναμονής.
Η εντατική σού διδάσκει όλα τα μαθήματα που δεν σου δίδαξε ολόκληρη η ζωή μαζεμένα, σε μια σκληρή και απότομη -αλλά καθόλου σύντομη- περίληψη. Είναι μία εμπειρία που δεν ξεχνάς ποτέ, ούτε εσύ, ούτε φυσικά και ο ασθενής. Η ανεκτίμητη αξία της ανθρώπινης αλληλεγγύης και της αγάπης γίνεται ολοφάνερη όταν την χρειάζεσαι περισσότερο. Αποδεικνύει ότι ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές, η ανθρωπιά και η κατανόηση είναι οι μεγαλύτεροι σύμμαχοί μας.
