Άννα Μαρία Παπαχαραλάμπους: «Θεωρώ εσωτερική οικονομία το να μην υπερ-εκτίθεσαι»

Όταν αναφέρεσαι στην Αννα Μαρία, συνήθως ακούγονται τα «Μα τι ωραία τύπισσα», «Τι γυναικάρα ε;», «Πρέπει να είναι καταληκτικός άνθρωπος»… Αυτά είναι μερικές ατάκες στα γραφεία ημών τουλάχιστον, αν και φαντάζομαι ότι πάντα πιάνουμε το γενικό κλίμα. Την είχα δει από κοντά πριν από πάρα πολλά χρόνια σε ένα γυμναστήριο όπου κάναμε πιλάτες. Σκέφτηκα ότι πράγματι είναι πολύ ψηλή, πολύ κούκλα, πολύ… κορμάρα. Τα χρόνια περνούσαν και την παρακολουθούσα στην τηλεόραση και στο θέατρο – έχει δώσει δείγματα και εξετάσεις σε όλα τα είδη, και ως σκηνοθέτιδα ακόμα. Η Αννα Μαρία τα καταφέρνει άριστα σε όλα, σαν ταχυδακτυλουργός. Είναι μια γοητευτική ηθοποιός που σε κρατά από τον γιακά πάντα και μια γυναίκα, μητέρα και επαγγελματίας, κανονική, γήινη και ρομαντική μαζί, άμεση και άτεγκτη, αυστηρή, απόλυτη και ευαίσθητη. Όλα αυτά δηλαδή που θες από μια φίλη, συνεργάτη, σύντροφο. Είμαι σίγουρη πως το κορίτσι-όνειρο θα κάνει έναν μορφασμό διαβάζοντας όλα τούτα – τύπου «πόσο υπερβάλει» - και εγώ θα πάρω τηλέφωνο την αδελφή της, Εβίτα, την πιο γλυκιά ζαχαροπλάστισσα της καρδιάς μας, για να την εξευμενίσει με λίγη σοκολάτα τουλάχιστον (που μάλλον δεν την τρώει για να έχει τέτοια… μέση).

Eχετε πολλούς και διαφορετικούς τόπους καταγωγής που εμφανίζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ετσι δεν είναι;

Γεννήθηκα στην Θεσσαλονίκη και έζησα εκεί για μόλις… πέντε μέρες. Είχαν πάει εκεί η μητέρα μου μαζί με τη γιαγιά μου για να δουν τον πατέρα μου που δούλευε σ’ ένα ξενοδοχείο στην πόλη και έτυχε να με γεννήσει εκεί πέρα!  Μετά φύγαμε για την Κρήτη. Η Κρήτη είναι ο τόπος καταγωγής της μαμάς μου οπότε γι’ αυτό πήγαμε εκεί και μετά, στις αρχές του Δημοτικού, επιστρέψουμε στην Αθήνα όπου ζω από τότε. Στην πραγματικότητα, ο μπαμπάς μου είναι εκείνος που κρατάει καταγωγές από πολλά μέρη: έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στην Αιθιοπία, από γονείς που και οι δύο ήταν από την Αιθιοπία, από την Κύπρο (εξού και το επίθετο Παπαχαραλάμπους) αλλά και από τη Γαλλία αφού ο μπαμπάς της γιαγιάς μου ήταν Γάλλος. Ούτε και εγώ δεν μπορούσα να τα ξεχωρίσω μικρή και όταν με ρωτούσαν στο σχολείο από πού είναι καταγωγή μου έλεγα «από την Κρήτη» για να τελειώνουμε.

Φωτογραφία: Γιώργος Αλεξανδράκης

Η αλήθεια είναι πως έχετε κάτι εξωτικό πάντως και εσείς και τα αδέλφια σας…

Αν παρατηρήσετε και οι τρεις έχουμε και στο πρόσωπο και στο σώμα στοιχεία που θυμίζουν την φυλή αυτή. Δυστυχώς, δεν έχω πάει στην Αιθιοπία αλλά επειδή λατρεύω την Αφρική και θα πάω οπωσδήποτε. Αφότου άλλαξε το πολίτευμα και μετά τον εμφύλιο στη θέση του αυτοκράτορα Χαϊλέ Σελασιέ, ανέβηκε ο δικτάτορας Μενγκίστου Χαϊλέ Μαριάμ, δεν ξαναπήγε ούτε ο μπαμπάς μου. Θεωρώ ότι η Αφρική είναι η ήπειρος που εκμεταλλεύτηκε όλος ο πλανήτης - και από άποψη πρώτων υλών και διαμαντιών, αλλά και από άποψη ανθρώπινου δυναμικού - και μετά την πέταξαν σαν σκουπίδι. Ποιος έχτισε την Ευρώπη και αργότερα την Αμερική; Οι Αφρικανοί. Επίσης, ξέρετε πώς πάει… αν σκοτωθούν 700 άνθρωποι εκεί, δεν ακούμε τίποτα - θα είναι απλώς ένα στατιστικό νούμερο, ενώ αν σκοτωθεί, για παράδειγμα, ένας Γάλλος λέμε “je suis Paris”. Αυτή είναι η αλήθεια.

Υπάρχει κάτι αφρικανικό που αγαπάτε;

Μ’ αρέσει πολύ η αφρικανική μουσική που έχει καταπληκτικό ρυθμό και η αφρικανική κουζίνα. Μαγειρεύω πολύ αιθιοπικές συνταγές. Ουσιαστικά, πρόκειται για πολύ καυτερή κουζίνα με βάση ένα πιπέρι που λέγεται μπερμπερέ. Το πιπέρι αυτό είναι μία σκόνη που προκύπτει από αποξηραμένα κρεμμύδια, πιπεριές, τζίντζερ και διάφορα άλλα και αυτό το βάζεις στα φαγητά τους. Υπάρχει ένα πιάτο που λέγεται Doro Wat που είναι σαν το δικό μας κοκκινιστό και γίνεται με αυτό το πιπέρι - το κάνω πολύ ωραία. Έχουνε πολύ ωραίες πίτες, ιδιαίτερες και τελείως διαφορετικές από τις δικές μας. Το πιο βασικό, όμως, είναι ότι τρώνε με το χέρι.

Θα την επισκεφθείτε, λοιπόν, την Αφρική;

Οπωσδήποτε. Λόγω των διηγήσεων του μπαμπά μου, καμιά φορά αισθάνομαι σαν να έχω πάει. Ο παππούς μου είχε φυτείες καφέ - είναι γνωστό άλλωστε ότι η πατρίδα του καφέ είναι η Αιθιοπία. Εκτός από την Αντίς Αμπέμπα, λοιπόν, όπου ήταν το σπίτι, η οικογένειά του είχε και ένα άλλο, στη ζούγκλα, στην Ασμάρα. Δυστυχώς, έκαναν σαφάρι, ως κομμάτι της κουλτούρας τους δηλαδή, γιατί τότε δεν είχαν αυτή τη γνώση ούτε υπήρχε η συνείδηση για τα ζώα και το περιβάλλον.

Κεντρική φωτογραφία: Γιώργος Αλεξανδράκης

Και η Κρήτη; Η Κρήτη τι είναι για σας;

Η Κρήτη για μένα είναι τα παιδικά μου χρόνια, είναι όλες μου οι αναμνήσεις: πηγαίναμε εκεί μόλις τελείωνε το σχολείο και επιστρέφαμε δύο μέρες πριν ξεκινήσει. Ζούσα εκεί με τα ξαδέρφια μου, τους θείους μου, τους παππούδες μου, παιχνίδι και έξω από το πρωί μέχρι το βράδυ - φορούσαμε δηλαδή ένα μαγιό το πρωί και το βγάζαμε το βράδυ. Το σπίτι ήταν λίγο έξω από το Ηράκλειο ακριβώς πάνω στη θάλασσα. Ήταν πολύ ανέμελα τα παιδικά μου καλοκαίρια - ιδανικά, θα έλεγε κάποιος.

Πάντως πολλές πιστολιές πέφτουν εκεί.

Η Κρήτη, η πατρίδα της μαμάς μου, είναι και δική μου και δεν μπορώ καθόλου να την κρίνω απ’ έξω, δεν μπορώ να αποστασιοποιηθώ. Σίγουρα βλέπω και καλά και κακά πράγματα, εννοείται πως υπάρχουν απαράδεκτες νοοτροπίες με τις οποίες δεν συμφωνώ και δεν θα ήθελα να επεκταθούμε και να τις αναλύσουμε. Εννοείται πως το σπίτι μας ήταν πολύ μακριά από όλα αυτά, εμείς δεν είχαμε ούτε ένα όπλο. Οπότε, θέλω να πω, ότι παντού στην Ελλάδα, όπως και παντού στον κόσμο, υπάρχουν θετικά και αρνητικά στοιχεία. Η Κρήτη δεν εξαιρείται. Αυτό που θα ήθελα όμως να τονίσω και ισχύει και για τον τόπο μου αλλά και για όλη τη χώρα είναι ότι θα έπρεπε να προσέχουμε λίγο περισσότερο τη φυσική κληρονομιά μας και να μην καταστρέφουμε τις ομορφιές, το περιβάλλον και τα καταπληκτικά τοπία.

Μοιάζει πάντως να έχετε μεγαλώσει σε μια πολύ αγαπημένη και ισορροπημένη οικογένεια.

Η αλήθεια είναι πως η ευρύτερή μας οικογένεια είναι πάρα πολύ αγαπημένη, έχει πολύ στενές σχέσεις, τις οποίες διατηρούμε όλοι ακόμη. Μετά τη μητέρα μου στη ζωή, έχω τη θεία μου, κάνω πολύ παρέα με τα ξαδέρφια μου, κάνουν παρέα τα παιδιά μας και πάει λέγοντας. Νιώθω πολύ τυχερή γι’ αυτό καθώς δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι τα μέλη μίας οικογένειας θα ταιριάζουν και θα έχουν τόσο ζέστες σχέσεις, δέσιμο και επαφές σε όλη τους τη ζωή. Νομίζω ότι αυτή είναι η μεγαλύτερη κληρονομιά από μας αφήνει η μάνα μου.

Φωτογραφία: Γιώργος Αλεξανδράκης

Η μητέρα σας ασχολήθηκε με το μεγάλωμα των τριών σας (σ.σ Αννα Μαρία, Εβίτα, Ηλίας), έτσι δεν είναι; Δεν δούλευε…

Η μαμά μου, πριν γεννηθούμε, δούλευε κι εκείνη σε ξενοδοχείο και έτσι γνώρισε τον πατέρα μου. Μετά σταμάτησε για να μας μεγαλώσει. Επίσης, να σημειώσω, πως έφτιαχνε, πάντα, πολύ ωραία γλυκά. Αργότερα, όταν ήμουν στο Λύκειο, θυμάμαι να της ζητά όλος ο κόσμος να του ετοιμάσει τα περίφημα μπισκότα της – σιγά σιγά και για να τα κάνουν δώρο σε επισκέψεις. Μετά ήθελαν οι άνθρωποι και να την πληρώνουν. Εκείνη, αρχικά, δεν ήθελε όμως σιγά-σιγά εκ των πραγμάτων το πράγμα αυτό έγινε… δουλειά. Έτσι, λοιπόν, από την κουζίνα μας και τον φούρνο του σπιτιού, δημιουργήθηκε το «Μπισκότο» στο Χαλάνδρι το οποίο πήγε πάρα πολύ καλά και ουσιαστικά είναι ο χώρος και η δουλειά που συνέχισε η αδερφή μου, η Εβίτα με το “Evita loves Cakes”.

Είστε πάντως μία οικογένεια που, με την ευρεία έννοια του όρου, ασχολείστε όλοι με κάτι δημιουργικό.

Ναι, πράγματι και πιστεύω ότι αυτό έχει να κάνει με την ελευθερία που μας έδωσαν οι γονείς μου. Τώρα που έχω και εγώ παιδιά μπορώ να το αντιληφθώ καθαρά: ούτε μας έσπρωξαν προς κάποια κατεύθυνση ούτε μας απέτρεψαν από κάτι. Δεν ακούσαμε ποτέ το γνωστό «πάρε, τουλάχιστον, ένα χαρτί και μετά κάνε ό,τι θέλεις» παρότι τα βιβλία κυριαρχούσαν στο σπίτι και ο πατέρας μου είναι ένας πάρα πολύ μορφωμένος άνθρωπος ο οποίος πολλές γλώσσες. Αυτό ειδικά, είναι και το μοναδικό πράγμα για το οποίο προσπάθησα πολύ με τα παιδιά μου – το θεωρώ σημαντική επένδυση διότι ξέρω ότι είναι κάτι  πράγμα που χρειάζεται στη ζωή και ποτέ δεν ξέρεις πού θα σου φανεί χρήσιμο. Μας άφησαν ελεύθερους λοιπόν αλλά μεγαλώσαμε με ουσιαστική παιδεία και ουσιαστική κουλτούρα. Το ίδιο θέλω και εγώ για τα παιδιά μου: να κάνουν ακριβώς αυτό που επιθυμούν, ούτε τους πιέζω ούτε τους ρωτάω. Αν δεν είσαι από αυτά τα τυχερά παιδιά που ξέρουν από μικρά τι θέλουν όπως ήμουν εγώ, το βρίσκεις στην πορεία.

Φωτογραφία: Ελίνα Γιουνανλή

Τι εννοείτε εσείς το ξέρετε από μικρή;

Το ήξερα και το έλεγα μάλιστα κανονικά. Νομίζω ότι όλοι πίστευαν ότι ήταν μια τρέλα που θα μου περνούσε. Όμως έδωσα εξετάσεις στη δραματική σχολή και πέρασα - δεν μου πέρασε! Και εκεί ήρθε η πρώτη, ευχάριστη, έκπληξη και για μένα: εννοώ πως επιβεβαίωνα πως όντως τελικά ήθελα να κάνω αυτό που από μικρή επιθυμούσα! Θα μπορούσε, δηλαδή, και να μην είναι αυτό που ονειρευόμουν αλλά κάτι άλλο. Φυσικά είναι πολύ μεγάλη τύχη να κάνεις αυτό που θέλεις, πρώτον γιατί απολαμβάνεις με την καρδιά σου όλα τα καλά και δεύτερον οφείλεις να διαπραγματευτείς και να αναλάβεις την ευθύνη όλων των κακών. Επίσης, όταν σου αρέσει κάτι, μπορείς να το καταφέρεις, όσο δύσκολο κι αν είναι γιατί προσπαθείς με ευχαρίστηση.

Και μάλλον θα πετύχεις κιόλας…

Δεν είναι απαραίτητο αυτό, αλλά το να προσπαθείς πολύ πράγματι μπορεί να σε οδηγήσει σε κάτι καλό. Σίγουρα, πάντως, σε βοηθάει να αντέχεις. Και επίσης είσαι ευτυχισμένος μέσα σ’ αυτό - βλέπω ανθρώπους που μπορεί να βγάζουν πολύ περισσότερα λεφτά από άλλους αλλά δεν είναι ευτυχισμένοι. Και επειδή η εργασία καταλαμβάνει πολύ μεγάλο κομμάτι της ζωής μας, νομίζω ότι πρέπει να είμαστε ευτυχισμένοι με αυτό που επιλέγουμε να κάνουμε. Δυστυχώς όμως οι εποχές είναι τέτοιες που μπερδεύουμε την προσωπική ευτυχία με την κοινωνική αναγνώριση.

Από μικρή, λοιπόν, θεατρίνα!

Όχι καθόλου! Και αυτό είναι το παράδοξο: όταν ήμουν μικρή δεν ήθελα καθόλου ούτε να παίζω μπροστά σε άλλους ούτε να εκτίθεμαι. Αισθανόμουν μία συστολή. Ξέρετε, θεωρώ ότι πολλοί ηθοποιοί γίνονται ηθοποιοί εξαιτίας αυτού ακριβώς, μίας πολύ βαθιάς συστολής. Συμβαίνει συχνά το ανάποδο από αυτό που φαντάζεται ο κόσμος, ότι θέλουμε όλη την ώρα να είμαστε στα φώτα της δημοσιότητας. Ούτως ή άλλως, ας μην ξεχνάμε πως ο ηθοποιός ουσιαστικά «κρύβεται» πίσω από έναν ρόλο, παλεύει να νικήσει κάτι εσωτερικό ή να ικανοποιήσει μια βαθιά ανάγκη. Σε όλα, πάντως, τα επαγγέλματα ισχύει πως η εσωτερική ανάγκη οδηγεί σε αυτά τον κάθε άνθρωπο.

Φωτογραφία: Ελίνα Γιουνανλή

Είστε πάντως ένας σεμνός άνθρωπος, κι εσείς και η οικογένειά σας. Δεν κυνηγάτε τα φώτα.

Εγώ το νιώθω σαν εσωτερική οικονομία το να μην υπερ-εκτείθεσαι - το άλλο γιατί το άλλο φθείρει πάρα πολύ.

Το εννοώ ως ταπεινότητα. Ότι μετράτε τα πράγματα στον βαθμό που αξίζουν. Αλήθεια, ποιο πιστεύετε ότι ήταν το δικό σας χάρισμα στην υποκριτική;

Σε κάθε περίοδο είναι και κάτι άλλο και νιώθω πως μεγαλώνοντας αυτό αλλάζει. Αυτό που εγώ είχα ως νέα και τώρα πια μπορώ να το αναγνωρίσω είναι η στοχοπροσήλωση. Με άγνοια κινδύνου, φυσικά, αυτό το υπέροχο χάρισμα των νέων. Ο νέος μπορεί να είναι ακατέργαστος αλλά αυτή η άγνοια κινδύνου τον κάνει να είναι ορμητικός. Όταν έρχεται η γνώση, η παρόρμηση αντικαθίσταται από άλλα πράγματα. Η στοχοπροσήλωση οφείλεται και στο γεγονός ότι δεν είχα δώσει περιθώριο στον εαυτό μου για μία δεύτερη, εναλλακτική, λύση – δεν υπήρχε σωτηρία λέμβος. Φυσικά, χρειάζεται παίζουν ρόλο και οι συγκυρίες και η τύχη.

Πώς νιώθετε που συναντιέστε με τον κύριο Μανουσάκη μετά από 28 χρόνια;

Ειλικρινά, δεν μπορώ να περιγράψω τη χαρά μου! Και όσο περνούν οι μέρες και δουλεύουμε περισσότερο, τόσο πιο πολύ συνειδητοποιώ πόσο υπέροχος άνθρωπος είναι και γιατί κάνει τόσο μεγάλες επιτυχίες. Ξέρετε όταν είχα δουλέψει μαζί του, ήμουν πολύ μικρή και δεν είχα άλλα δεδομένα για να κάνω σύγκριση. Αλλωστε, όλα μαζί του τα έμαθα – αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για να αγαπάς τον Μανούσο Μανουσάκη: δίνει τρομερές ευκαιρίες στους νέους ανθρώπους, επενδύει σε αυτούς, τους εκτιμά και ξέρει πώς να τους βάλει σε νέα πορεία.

Εδώ oι σταθμοί της περιοδείας

Φωτογραφία: Ελίνα Γιουνανλή

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 2, ΔΕΛΦΟΙ
ΚΥΡΙΑΚΗ 4, ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΕΥΡΙΠΙΔΕΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΔΕΥΤΕΡΑ 5, ΝΕΑ ΜΑΚΡΗ ΑΘΛΗΤΙΚΟ & ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ
ΤΡΙΤΗ 6, ΛΑΥΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ & ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ
ΣΑΒΒΑΤΟ 10, ΛΕΥΚΑΔΑ ΑΝΟΙΧΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΔΗΜΟΥ
ΚΥΡΙΑΚΗ 11, ΠΡΕΒΕΖΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΗΠΟΘΕΑΤΡΟ Γ. ΡΙΤΣΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ 25 & ΔΕΥΤΕΡΑ 26, ΧΙΟΣ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΣΤΡΟΜΗΝΑ
ΤΡΙΤΗ 27, ΜΥΤΙΛΗΝΗ, ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΣΤΡΟ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

ΔΕΥΤΕΡΑ 2, ΧΑΛΚΙΔΑ ΘΕΑΤΡΟ ΟΡΕΣΤΗΣ ΜΑΚΡΗΣ
ΠΕΜΠΤΗ 5, ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΒΕΑΚΕΙΟ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ, ΘΕΑΤΡΟ ΑΛΙΚΗ ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΑΚΗ
ΚΥΡΙΑΚΗ 15, ΒΥΡΩΝΑΣ

Εισιτήρια για τους σταθμούς της περιοδείας