Αναβλητικότητα: Οι 6 αιτίες που την προκαλούν

Αν έπρεπε να δώσουμε έναν ορισμό για την αναβλητικότητα, θα λέγαμε ότι πρόκειται για την τακτική ν’ αναβάλλει κανείς συνεχώς να ολοκληρώσει κάποια καθήκοντα και εργασίες ή ν’ αποφεύγει ευθύνες ακόμη κι’ αν αυτή του η συνήθεια μπορεί να επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, εκτιμάται ότι ένα 20-25% των ενηλίκων αντιμετωπίζουν την εμπειρία της χρόνιας αναβλητικότητας στη ζωή τους.

Ενώ το ν’ αναβάλλει κανείς ένα ή δυο πράγματα μπορεί να είναι ίσως ακίνδυνο, η χρόνια αναβλητικότητα προκαλεί αρνητικές αλυσιδωτές αντιδράσεις στη ζωή και την ευεξία ενός ανθρώπου. Έρευνες έχουν δείξει ότι συνδέεται με προβλήματα ψυχικής υγείας που περιλαμβάνουν το άγχος, την κατάθλιψη και το στρες. Όσοι υποφέρουν από αυτή, φαίνεται επίσης πως έχουν χειρότερη ποιότητα ύπνου, ασκούνται λιγότερο, νιώθουν περισσότερη μοναξιά και αντιμετωπίζουν αυξημένα οικονομικά προβλήματα.

Ενώ η αναβλητικότητα δημιουργεί τελικά περισσότερο άγχος μακροπρόθεσμα, οι άνθρωποι συχνά αναβάλλουν να κάνουν κάποια (συνήθως άχαρα, βαρετά ή δύσκολα) πράγματα, κυρίως, για έναν απλό λόγο: τους βοηθά να νιώσουν καλύτερα βραχυπρόθεσμα. Η αναβλητικότητα, επίσης, συνδέεται συνήθως με την έννοια της έλλειψης αυτοελέγχου. Μπορεί να είναι εύκολο για κάποιον να ενδώσει σε έναν πειρασμό που επιφέρει στιγμιαία ευχαρίστηση, κάνοντας κάτι που απολαμβάνει αντί να αφιερώσει χρόνο σε ένα καθήκον που δεν δείχνει να ανταμείβει άμεσα. Ενώ φυσικά η έννοια του αυτοελέγχου μπορεί ν’ αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα, η χρόνια αναβλητικότητα μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα που οφείλεται στους παρακάτω παράγοντες.

Έλλειψη συγκέντρωσης και καθημερινοί περισπασμοί

Ο αντίκτυπος που μπορεί να έχουν όλα εκείνα που αποσπούν καθημερινά την προσοχή μας παίζει σημαντικό ρόλο στην αναβλητικότητα ειδικά αν κάποιος αντιμετωπίζει θέματα που αφορούν τη διάσπαση της προσοχής και την παρομητικότητα. Ιδιαίτερα η αέναη πλέον πρόσβαση που προσφέρει η πρόοδος της τεχνολογίας στην πληροφόρηση και στην επικοινωνία, μέσα από την πληθώρα εφαρμογών και μέσων κοινωνικής δικτύωσης και αλληλεπίδρασης (social media) αποτελεί το “ιδανικό” δέλεαρ που επιδεινώνει την αναβλητικότητα (και αυτό δε χρειάζεται να πάσχει κανείς από χρόνια αναβλητικότητα για να το διαπιστώσει!).

Φόβος αποτυχίας

Ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να αποτρέψει κάποιον από το να ολοκληρώσει ένα καθήκον, ιδιαίτερα αν φοβάται την αρνητική κριτική, την ταπείνωση ή την απόρριψη. Ο φόβος αυτός μπορεί επίσης να συνδέεται με θέματα χαμηλής αυτοεκτίμησης που μας αποτρέπουν από το να επιτύχουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε.

Παράλογες πεποιθήσεις

Στο υπόβαθρο της αναβλητικότητας μπορεί να υπάρχουν παράλογες πεποιθήσεις οι οποίες εμποδίζουν κάποιον να γίνει παραγωγικός. Για παράδειγμα, αν πιστεύεις ότι δεν σου αξίζει η επιτυχία μπορεί ν’ αποφύγεις να κάνεις οτιδήποτε θα μπορούσε να σε οδηγήσει σε αυτή.

Μαθημένη αβοηθησία

Η μαθημένη αβοηθησία (γνωστή και ως επίκτητη αδυναμία) είναι εκείνη η ψυχική κατάσταση στην οποία ένα άτομο (έπειτα από τραυματική εμπειρία ή εκπαίδευση) πιστεύει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα ή πως ό,τι κι’ αν κάνει το ίδιο δεν θα έχει σημασία. Επιλέγει συνεπώς να μην κάνει τίποτα, δεν προσπαθεί καν και οδηγείται σε μια παθητική ανικανότητα να δράσει ή να αντιδράσει. Η μαθημένη αβοηθησία συχνά συνδέεται με ένα τραυματικό γεγονός ή και με την κατάθλιψη

Τελειομανία

Όταν κάποιος είναι τελειομανής πιστεύει πως τίποτα από όσα κάνει δεν είναι αρκετά καλό. Αυτή η αυτο-υπονομευτική νοοτροπία μπορεί να αποτελεί το λόγο που υποσυνείδητα κάποιος αναβάλλει ή επιλέγει να μην κάνει τίποτα.

Άγχος

Ενώ η ίδια η αναβλητικότητα συχνά οδηγεί σε συναισθήματα άγχους, οι άνθρωποι που υποφέρουν από άγχος την χρησιμοποιούν ως ένα τρόπο για να αποφύγουν τις πηγές της ανησυχίας και του φόβου τους. Δυστυχώς όμως, το ν’ αναβάλουμε τα πράγματα που πρέπει να κάνουμε οδηγεί σε παραπάνω ανησυχία και μπορεί να υπονομεύσει την πίστη κάποιου στην ικανότητά του να ολοκληρώσει μία διαδικασία, μια εργασία ή ένα καθήκον που του έχει ανατεθεί.