O Justin Bariso είναι expert στον τομέα της συναισθηματικής νοημοσύνης και συγγραφέας ενός πολύ χρήσιμου βιβλίου: του “EQ Applied” που αποτελεί ένα εγχειρίδιο το οποίο φιλοδοξεί να μας εξοπλίσει με χρήσιμα εργαλεία ώστε να εφαρμόζουμε τις αρχές της συναισθηματικής νοημοσύνης στην πραγματική, καθημερινή ζωή.

Έχοντας εντρυφήσει στο θέμα της συναισθηματικής νοημοσύνης, της ικανότητας να κατανοεί κανείς και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα, έχει μελετήσει και αναλύσει τις συμπεριφορές κορυφαίων CEOs, ψυχολόγων, διάσημων αθλητών και ομάδων με υψηλές επιδόσεις. Συν τω χρόνω, έχει δημιουργήσει μία “εργαλειοθήκη” από ψυχολογικά hacks, μια σειρά από κανόνες που μας βοηθούν να πάρουμε καλύτερες αποφάσεις σε στιγμές που κυριαρχεί το συναίσθημα. Ο ίδιος αποκαλεί αυτή την εργαλειοθήκη “Οι κανόνες της συναισθηματικής νοημοσύνης”.

Οι κανόνες αυτοί είναι ιδιαίτερα βοηθητικοί καθώς, συχνά, όταν βιώνει κανείς μια στιγμή όπου κατακλύζεται από το συναίσθημα, η περιοχή της αμυγδαλής στο εγκέφαλο πυροδοτεί την αντίδραση πάλης, φυγής ή “παγώματος” (fight -flight – freeze response). Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκην κακό, μπορεί ωστόσο να σε κάνει να πεις ή να κάνεις πράγματα που αργότερα ίσως μετανιώσεις. Χρησιμοποιώντας τους κανόνες στους οποίους αναφέρεται ο Justin Bariso, μπορείς να παρέμβεις σε αυτό το μοτίβο, να επιβραδύνεις και να κάνεις…καλύτερη χρήση άλλων περιοχών του εγκεφάλου σου όπως οι μετωπιαίοι λοβοί που είναι υπεύθυνοι για λειτουργίες όπως η λογική και η πολύπλοκη επεξεργασία πληροφοριών. Aς ανακαλύψουμε 5+1 από αυτούς τους κανόνες που, όπως ο ίδιος δηλώνει, του έχουν αλλάξει τη ζωή!

Ο κανόνας των τριών ερωτήσεων

“Πριν λίγα χρόνια παρακολουθούσα μία συνέντευξη με τον κωμικό Craig Ferguson. Έκανε ένα αστείο το οποίο αποδείχτηκε εξαιρετικά εύστοχο” λέει ο Bariso “Αυτά είναι τα τρία πράγματα που πρέπει πάντα να ρωτάς τον εαυτό σου πριν πεις κάτι, σύμφωνα με τον Ferguson”:

• Χρειάζεται αυτό να ειπωθεί;
• Χρειάζεται αυτό να ειπωθεί από εμένα;
• Χρειάζεται αυτό να ειπωθεί από εμένα, τώρα;

Ο Ferguson σχολίασε ότι χρειάστηκαν τρεις γάμοι για να μάθει αυτό το μάθημα. Πέρα από τα αστεία, ο Bariso δηλώνει πως χρησιμοποιεί τον κανόνα αυτόν καθημερινά και του έχει σώσει τον γάμο, την επιχείρηση και τις σχέσεις του πολλές φορές παραπάνω απ’ όσο μπορεί να μετρήσει.

Ο κανόνας του “μπλε δελφινιού”

Ο κανόνας του μπλε δελφινιού είναι η λύση στο πρόβλημα της “λευκής αρκούδας” που είναι γνωστό στον τομέα της ψυχολογίας ως η θεωρία “των ειρωνικών διαδικασιών του νοητικού ελέγχου” (ironic process theory). Αυτή η θεωρία αναπτύχθηκε από τον ψυχολόγο του Χάρβαρντ Daniel Wegner και αναφέρεται σε μία ρήση του ρώσου συγγραφέα Fyodor Dostoevsky. Για να την κατανοήσεις, προσπάθησε να επιτύχεις το εξής: Να μην σκέφτεσαι μία άσπρη αρκούδα…και θα διαπιστώσεις ότι ακριβώς αυτή θα έρχεται στο μυαλό σου συνεχώς.

Συν τω χρόνω, οι ψυχολόγοι αναγνώρισαν ότι μια από τις πιο αποτελεσματικές λύσεις στο πρόβλημα της λευκής αρκούδας είναι να αντικαθιστούν τις ανεπιθύμητες σκέψεις με επιθυμητές. “Αποκαλώ αυτές τις επιθυμητές σκέψεις “μπλε δελφίνια” εξηγεί ο Justin Bariso και παραθέτει το παρακάτω παράδειγμα:

Έστω, ότι αγχώνεσαι πριν από μια σημαντική παρουσίαση. Μπορείς να αντικαταστήσεις αυτές τις ανήσυχες σκέψεις με πιο ενθαρρυντικές.

-Λευκή αρκούδα: “είμαι τόσο αγχωμένη, είμαι τόσο αγχωμένη, είμαι τόσο αγχωμένη…”

-Μπλε δελφίνι: “Είμαι ενθουσιασμένη. Έχω προετοιμαστεί καλά. Θα πάει περίφημα”.

Ο κανόνας της αμήχανης σιωπής

Ο κανόνας της αμήχανης σιωπής είναι ο εξής: Όταν αντιμετωπίζεις μία δύσκολη ερώτηση, αντί να απαντήσεις σταματάς και σκέφτεσαι εις βάθος για το πώς θέλεις να απαντήσεις. Εδώ το θέμα είναι ότι δεν πρόκειται για μία μικρή παύση. Μπορεί να σου πάρει 5, 10, 15 ακόμη και παραπάνω δευτερόλεπτα πριν απαντήσεις. Αν δεν έχεις συνηθίσει να κάνεις κάτι τέτοιο, θα νιώσεις αρκετά αμήχανα στην αρχή.

Όταν όμως το συνηθίσεις ο κανόνας της αμήχανης σιωπής σε βοηθά να αποφύγεις μία απάντηση που καθοδηγείται από την περιοχή της αμυγδαλής προς όφελος μίας άλλης που χρησιμοποιεί περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου σου. Θα ανακαλύψεις ότι θα αρχίσεις να δίνεις πιο προσεγμένες και εμπεριστατωμένες απαντήσεις σε αντίθεση με το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό σου. Ή με το να απαντήσεις απλώς αυτό που πιστεύεις ότι οι άλλοι θέλουν να ακούσουν.

Ο κανόνας του Tom Hanks

Σε μία συνέντευξή του, ο διάσημος ηθοποιός Tom Hanks δήλωσε κάποτε ότι ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα που είχε πάρει στην καριέρα του ήταν η ανάγκη να τελειοποιήσει πώς θα λέει μία πολύ σημαντική λέξη: Το “όχι”.

“Λέγοντας ναι, απλά δουλεύεις” εξήγησε ο Hanks. “Αλλά λέγοντας όχι σημαίνει ότι έχεις κάνει την επιλογή της ιστορίας που θέλεις να διηγηθείς και τον τύπο του χαρακτήρα που θέλεις να υποδυθείς”. Μαθαίνοντας να λέει “όχι” ο Tom Hanks οδηγήθηκε σε πιο σοβαρούς και σημαντικούς ρόλους που του επέτρεψαν να εστιάσει σε δουλειές που του έφερναν χαρά και ικανοποίηση. Ουσιαστικά, ο κανόνας του Τom Ηanks δηλώνει πως κάθε φορά που λες ναι σε κάτι που δεν θέλεις πραγματικά, για την ακρίβεια λες όχι σε πράγματα τα οποία επιθυμείς.

Αυτό είναι σημαντικό, επειδή είναι εύκολο να παρασυρθεις από τη στιγμή και να πεις ναι σχεδόν στα πάντα. Αντιθέτως, όταν χρησιμοποιείς τον κανόνα του Tom Hanks αποκτάς το ψυχικό σθένος να λες όχι σε πράγματα που δεν ευθυγραμμίζονται με τους στόχους και τις αρχές σου και έτσι έχεις περισσότερο χρόνο για εκείνα που το κάνουν.

Ο κανόνας της χρυσής ερώτησης

Η “χρυσή ερώτηση” είναι στην πραγματικότητα πέντε ερωτήσεις σε μία. Όταν χρειάζεται να πάρεις μία απόφαση αλλά νιώθεις τα συναισθήματά σου να σε κατακλύζουν και να παίρνουν τον έλεγχο ρώτησε τον εαυτό σου:

Πως θα νιώθω σχετικά με αυτό:

• σε μια μέρα;
• σε μία εβδομάδα;
• σε έναν μήνα;
• σε έναν χρόνο;
• σε πέντε χρόνια;

Αυτή η ερώτηση είναι ανεκτίμητη γιατί κάποιες φορές μπορεί να μπεις στον πειρασμό να πάρεις μία πιο μόνιμη απόφαση βασισμένη πάνω σε ένα προσωρινό συναίσθημα. Αντίθετα, η χρυσή ερώτηση σου δίνει την προοπτική να σκεφτείς λαμβάνοντας υπόψη το μέλλον, κάτι που σου επιτρέπει να πάρεις μία καλύτερη απόφαση που δεν θα τη μετανιώσεις αργότερα.

Ο κανόνας της αναγνώρισης

Δυστυχώς στα επαγγελματικά (κυρίως) περιβάλλοντα, οι managers και οι ηγέτες των επιχειρήσεων έχουν τη συνήθεια πάντα να διορθώνουν αυτό που συνεργάτες τους κάνουν λάθος, ποτέ όμως δεν επαινούν αυτά που κάνουν σωστά.

Ο κανόνας της αναγνώρισης λέει να κάνουμε το αντίθετο: Εστιάζουμε σε αυτό που ένας άνθρωπος κάνει καλά και φροντίζουμε να επιδοκιμάσουμε με ειλικρίνεια αυτές τις θετικές πράξεις, επισημαίνοντας ακριβώς ποιες είναι.

Όταν το κάνεις αυτό ενθαρρύνεις τους ανθρώπους να συνεχίσουν τις θετικές του συμπεριφορές. Δημιουργείς ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ψυχολογικής ασφάλειας, κάτι που κάνει πιο εύκολο να δεχτεί κανείς και την επικοδομητική κριτική όταν έρθει η στιγμή για κάτι τέτοιο.