Μια θλιμμένη γενιά με χαρούμενες φωτογραφίες

«Είναι οκέι να αποσυνδέεσαι για λίγο», «χρειάζομαι μια αγκαλιά και έξι μήνες ύπνο», «το να μην λάβεις μήνυμα είναι επίσης ένα μήνυμα», «όταν σου λένε δε γίνεται κάνε το εσύ να γίνει και μετά ανέβασε τις φωτό στο ίνσταγκραμ», «μια θλιμμένη γενιά με χαρούμενες φωτογραφίες».

Αυτά τα quotes γραμμένα με στυλό πάνω σε λευκό χαρτί πέρασαν από μπροστά μου σαν ποστ στο ίνσταγκραμ, σε κάποιο μαλθακό doomscrolling, από αυτά που το μυαλό δέχεται τόσα πολλά ερεθίσματα που κατεβαίνει σε απεργία επ’ αόριστον γιατί δεν αμείβεται ανάλογα ώστε να επεξεργαστεί όλη αυτή την πληροφορία.

Με απουσία του νου και με το βλέμμα φευγάτο στάθηκα σε αυτές τις υποτιθέμενες χειρόγραφες σημειώσεις – είμαι σίγουρη ότι είναι προϊόντα ΑΙ, όπου κάποιος αλγόριθμος μιμήθηκε έναν γραφικό χαρακτήρα υπό τις εντολές «στιβαρός, εγγράμματος, τσαχπίνης, ατακαδόρος, φειδωλός, υποκριτής».

Το κύριο και βασικό μέλημα αυτών των εξυπνούτσικων και ενθαρρυντικών σημειώσεων είναι να σταθούν στο πλευρό των νυσταγμένων χρηστών, οι οποίοι εναγωνίως αναζητούν το επόμενο μεγάλο, ψηφιακό σκίρτημα -όπως οι σέρφερς το ένδοξο κύμα-, καίγοντας τον αντίχειρά τους πάνω-κάτω στην οθόνη του κινητού.

Οι σημειώσεις-παροτρύνσεις φωνάζουν επιθυμία συμπαράστασης στην ανηδονία που νιώθουμε όλοι εμείς που εκλιπαρούμε για λίγη αποδοχή αγνώστων υπό την μορφή καρδούλας, κρεμώντας τις ζωές μας στα στόρι του IG – ταυτόχρονα, οι σημειώσεις- παροτρύνσεις εκλιπαρούν κι αυτές – από τη φύση τους- για λίγη αποδοχή αγνώστων υπό τη μορφή καρδούλας.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, ο μέσος άνθρωπος ξοδεύει 3 ώρες και 15 λεπτά στο τηλέφωνό του κάθε μέρα. Και 1 στους 5 χρήστες smartphone ξοδεύει πάνω από 4,5 ώρες κατά μέσο όρο στο τηλέφωνό του κάθε μέρα. Ίσως αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τις καθημερινές χρησιμοποιείται κατά μέσο όρο περισσότερο το smartphone από ό,τι τα σαββατοκύριακα. Θα περίμενε κανείς το αντίθετο. Ίσως μας έχει μείνει μια στάλα εθιμοτυπικής λαχτάρας, να κρατήσουμε τα σαββατοκύριακα «απαλλαγμένα από ιούς και κακόβουλα λογισμικά», όπως χαρακτηριστικά προειδοποιούν κάποια ορθόδοξα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Η Αμερικανίδα κοινωνιολόγος, Sherry Turkle, παραπονέθηκε δημόσια για το πώς αυτές οι συσκευές, τα smartphones, ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να ζουν «μόνοι μαζί», ενώ ο επίσης Αμερικανός ακαδημαϊκός και σχεδιαστής βιντεοπαιχνιδιών, Ian Bogost, αναρωτιέται σε άρθρο του στο The Atlantic «Τι έκαναν οι άνθρωποι πριν τα smartphones και γιατί κανείς δεν μπορεί να θυμηθεί;».

«Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ερχόταν στον υπολογιστή, πράγμα που σημαίνει ότι δεν το λαμβάναμε ενώ τρώγαμε μεσημεριανό γεύμα ή όταν κάναμε γυμναστική. Η φωτογραφία δεν αποτελούσε τόσο σημαντικό μέρος της καθημερινής ζωής, ελλείψει των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα οποία, πλέον, κυριαρχεί. Ορισμένα χαζά κινητά, dumbphones, είχαν κάμερες, αλλά ήταν απαράδεκτες», επιχειρηματολογεί ο Ian Bogost και όσοι όλοι ακροβατούμε με το ένα πόδι στο άναλογκ και με το άλλο στο ντίτζιταλ, θυμόμαστε πολύ καλά τι σημαίνει πραγματικά αργή σύνδεση στο ίντερνετ μέσω του σταθερού τηλεφώνου ή ασκήσεις επί χάρτινου χάρτου αντί για εντολές από την άφυλη φωνή του GPS.

«Βλέπαμε πολύ τηλεόραση. Τηλεπαιχνίδια, σαπουνόπερες, κωμικές σειρές, βραδινές ειδήσεις, MTV -η τηλεόραση έπαιζε σχεδόν συνέχεια στα σπίτια. Αλλά και σε αεροδρόμια ή σε ιατρεία» συνεχίζει ο Bogost.

«Τα περιοδικά, από την άλλη, απλώνονταν στις αίθουσες αναμονής και στις πλάτες των καθισμάτων των αεροπλάνων. Στον άδειο χρόνο που περνάνε τώρα με τα τηλέφωνά τους, οι άνθρωποι διάβαζαν οτιδήποτε και ό,τι έβλεπαν -ανεπιθύμητη αλληλογραφία, διαφημίσεις στο μετρό, το πίσω μέρος των κουτιών δημητριακών, την ιστορία στο πιατάκι του εστιατορίου, τις ετικέτες στα καρυκεύματα.

»Στην αρχή οι άνθρωποι χλεύαζαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Ποιος νοιάζεται για ό,τι ανούσιο και ασήμαντο υπάρχει γύρω του; Αλλά προηγουμένως, νοιαζόμασταν απεγνωσμένα για αυτά ακριβώς τα πράγματα, ελλείψει εναλλακτικής λύσης» καταλήγει ο ντιτζιταλάς ακαδημαϊκός κάνοντας ξεκάθαρη τη θέση του.

Καταλάβαμε.

Παρόλα αυτά, η ακραία χρήση των smartphones κατηγορείται συχνά ότι συμβάλλει στο άγχος, την κατάθλιψη και την καταναγκαστική συμπεριφορά, την ίδια ώρα που όλοι μας φαίνεται να χρησιμοποιούμε αυτές τις συσκευές σε ακραίο βαθμό.

Το ερώτημα προκύπτει αυθόρμητα:

Μια θλιμμένη γενιά με χαρούμενες φωτογραφίες ή μια χαρούμενη γενιά με θλιμμένες φωτογραφίες;