Mπορείς να φανταστείς τη ζωή σου χωρίς Netflix και με Covid; Xωρίς Cosmote, Nova, Vodafone TV, Apple TV, Amazon Prime – ό,τι διαθέτει ο καθένας τέλος πάντων. Χωρίς παράνομα «κατεβάσματα» από το Ίντερνετ αγαπημένων σειρών; Όχι, δεν μπορεί κανείς μας. Η ζωή μέσα στο σπίτι, η τόσο δύσκολη αυτή συνθήκη που συνοδευόταν και από το άγχος της αρρώστιας ή την αγωνία και κάποιον δικό που ίσως νοσούσε, δεν θα κυλούσε αναίμακτα (αίμα είδαν κάποια σπίτια δυστυχώς), χωρίς αυτή την παρέα.

Η τηλεόραση των γονιών μας και των παππούδων μας απέχει πολύ από τη δική μας και αυτή των παιδιών μας θα απέχει εξίσου. Περάσαμε από την εποχή που «εκείνη» μας υπαγόρευε το τι θα δούμε στην εποχή που ο θεατής έχει τον απόλυτο έλεγχο. Οι καταναλωτές θέλουν «κάτι κάπως κάποτε» και αν το κανάλι δεν τους το δώσει, αυτοί θα βρουν εκείνο που θα τους ικανοποιήσει και θα φύγουν εύκολα από εκεί που ήταν πριν.

Αγγελοι του Τσάρλι και Δυναστεία είναι τα πρώτα σίριαλ που θυμάμαι να βλέπω αφοσιωμένα. Μετά, έβλεπα λιγότερο καθώς ήρθαν τα χρόνια του Πανεπιστημίου και κυρίως της δημοσιογραφίας σε περιοδικά που τότε ανθούσαν και η ζωή μέσα σε αυτά ήταν σαν να είσαι πρωταγωνιστής εσύ. Η περίφημη lifestyle δημοσιογραφία σε απορροφούσε γιατί ήσουν παρών σε όλα τα νέα, τα ωραία, τα πρωτοποριακά, τα ενδιαφέροντα, τα καινοτόμα. Αν δεν ήσουν ψώνιο που θα τα περνούσε όλα επιδερμικά, θα μάθαινες και καθημερινά θα πλούτιζες σαν μάρτυρας όλων των αλλαγών γύρω σου. Τι να την κάνεις την τηλεόραση; Λίγη και καλή, πολύ σινεμά και πολύ θέατρο.

Τηλεόραση όπως… μόδα

Οσο άλλαξαν οι κοινωνίες, τόσο αλλάζουν και οι σειρές. Μου θυμίζει λίγο το αντικείμενο «Τάσεις Μόδας / Ρούχα». Ξέρετε, τα ρούχα της μόδας κάθε χρόνο ορίζονται και επηρεάζονται από οικονομικούς (περνάμε κρίση ή όχι), κοινωνικούς (οι τάξεις απομακρύνονται περισσότερο δημιουργώντας νέο πλούτο με άλλες ανάγκες πχ. Ρώσοι, Αραβες κ.λπ. και οι γυναίκες γεννούν μεγαλύτερες και άρα έχουν ανάγκη άλλα ρούχα), πολιτικούς παράγοντες (ακόμη και η άνοδος της ακροδεξιάς επηρεάζει το λουκ ενώ ένας Τραμπ ξαναέκανε τα καπελάκια μόδα ανάμεσα στους οπαδούς του και όχι μόνον), δημογραφικούς (μετακινούνται νέα ζευγάρια από το άστυ που σημαίνει και πάλι άλλο ντύσιμο σε νησί ή επαρχία) και αστάθμητους (πχ. πυρκαγιές που επηρεάζουν τα καλλιέργειες και άρα την παραγωγή υφασμάτων). Όπως λοιπόν κάτι τόσο απλό όσο τα ρούχα έχουν πίσω τους μαθηματική και φιλοσοφική ανάλυση, έτσι και οι σειρές, η τηλεόραση με μια λέξη, επηρεάζεται και συμβαδίζει με τις αλλαγές, τις εξελίξεις, τις ανακατατάξεις.

Μετά τα Friends, το Sopranos και το Sex and the City, τι;

Πολλά! Πολλά εξαιρετικά. Είναι αληθινά εντυπωσιακό το πόσο έχει αλλάξει το σκηνικό, κυρίως από άποψη παραγωγών. Τα σίριαλ πια, και στην Ελλάδα, πλησιάζουν και κάποιες φορές ξεπερνούν τα κινηματογραφικά στάνταρντς. Αν δεν απατώμαι, η Νικόλ Κίντμαν ήταν η πρώτη σούπερ σταρ που είπε σε σίριαλ ενώ η υπέροχη Βαϊόλα Ντέϊβις έδωσε, μα και πήρε από το How to get away with murder. Και δεν λέω κάτι νέο φυσικά αλλά πρέπει να αναφέρουμε πως το σκηνικό άλλαξε άρδην. Όπως και εξακολουθεί. Οι 5 και 6 σεζόν του Homeland και του How to get away with murder έγιναν limited series με μάξιμουμ 8, 9 ή 10, 11 επεισόδια. Αντε και δύο σεζόν αν η επιτυχία αποδειχθεί τεράστια όπως έγινε με το White Lotus. Και τα βλέπεις overnight.

Το εξαίρετο Succession ήταν κάπου in between (τώρα ξέρετε ποια είμαι μόνο και μόνο από το τι βλέπω. Οι σειρές μαρτυρούν την ταυτότητά μας: ηλικία, γούστα και ανά περιόδους προσωπική κατάσταση). Eίναι γεγονός πάντως πως η εξέλιξη ήταν αλματώδεις. Μεταξύ μας, τις πρώτες φορές είχαμε σοκαριστεί: Είδες ερμηνείες; Κινηματογραφικές! Είδες σκηνικά και σκηνοθεσία; Άλλη διάσταση! Και ο Διευθυντής Φωτογραφίας; Αριστούργημα. Μα τι έγινε ρε παιδιά; Εισχώρησε το σινεμά στην τηλεόραση;

Συμπερίληψη στην TV

Η σημαντική προσφορά της κάθε πλατφόρμας είναι πως απελευθέρωσε την ώρα και τον τρόπο θέασης. Δεν θα χρειαζόταν πια να ανησυχείς και το αν θα χάσεις ένα επεισόδιο. Συνεπώς έπρεπε να σε «κρατούν» περισσότερο και ο όρος binge-able εφευρέθηκε για να εξυπηρετηθεί. Αυτή τη λαιμαργία λοιπόν, κάτι σαν αλκοολισμός, έπρεπε να τροφοδοτηθεί κι έτσι το τέλος κάθε επεισοδίου ήταν έτσι επιμελημένο ώστε να μην αντέχεις αν δεν έβλεπες τη συνέχεια. (Πόσες φορές δεν μας έχει πάρει ο ύπνος στον καναπέ, πείτε αλήθεια!)

Άλλαξε και η θεματολογία. Τα reality shows της δεκαετίας 2000 έδωσαν τη θέση τους σε κωμωδίες ή δράματα, κοινωνικά γενικώς θέματα, με περίπλοκη υπόθεση και ιδιαίτερη ανάπτυξη χαρακτήρων. Breaking Bad, Game of Thrones, Handmaid’s Tale είναι οι κυρίαρχες σειρές που κατάφεραν να ιντριγκάρουν τη φαντασία περισσότερο και από ένα βιβλίο τρόμου, με συνεχή ένταση και εκπληκτική εικόνα. Αυτές μάλιστα είναι και οι πρώτες σειρές που θα σημάνουν τη νέα εποχή, new era: δεν αρκεί να ψυχαγωγείς τον θεατή – πρέπει να προκαλείς ή να επανατοποθετείς τη ματιά του απέναντι στον κόσμο, να κάνεις trigger στην κοσμοθεωρία του. Και κάπως έτσι οι πρωταγωνιστές σταμάτησαν να είναι οι clean cut λευκοί και οι σειρές άρχισαν να παίζουν τη «συμπερίληψη» σε κάθε επίπεδο (φύλο, χρώμα, σεξουαλικότητα) – δες Master of None, Pose, This is Us.

Σε όλα τούτα βοήθησαν τα μάλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το Twitter και το Instagram κυρίως. Τα fan clubs που αντιδρούν live στην πρώτη μετάδοση της κάθε σειράς έσπασαν τα ταμεία. Παρ’ όλα αυτά οι νικητήριες σειρές είναι πιο sophisticated από ποτέ και εξελίσσονται διαρκώς. Δεν θα μου κάνει έκπληξη να δω και τις Καρντάσιανς σε καμιά σειρά περιωπής.

Tι και πώς θα βλέπουμε στο μέλλον;

1. Κατ’ αρχάς προβλέπεται να γίνουν μεγάλες συγχωνεύσεις. Να τη πάλι η μόδα – όπως και εκεί έχουμε 2-3 κολοσσούς που έχουν αγοράσει όλους τους οίκους, έτσι και στη βιομηχανία του θεάματος προβλέπεται ή συγχωνεύσεις ή συμφωνίες τιμών και προσφοράς για να μην γίνει χαμός με τον ανταγωνισμό. Λογικό.

2. Τα αθλητικά ενισχύονται σημαντικά. Κατά το site Fastcompany έρευνα έδειξε πως το 29% των θεατών βλέπει αθλητικά. Στο τέλος του 2022 η YouTubeTV αγόρασε τους κυριακάτικους αγώνες του NFL για 2 δις δολλάρια ενώ το Netflix πόνταρε στη μετάδοση του αγώνα τένις Ναδάλ – Αλκαράθ.

3. Καθώς η πειρατεία δεν μπορεί να ελεγχθεί και αυτός ο αγώνας έχει χαθεί, οι εταιρείες θα ανεβάζουν το περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στο TikTok άλλωστε, οι ίδιοι οι χρήστες ανεβάζουν ακόμη και ολόκληρα επεισόδια ενώ υπολογίζεται πως 9 εκατομμύρια θεατές είδαν την ταινία Super Mario Bros. The Movie στο Twitter πριν προλάβουν να την κατεβάσουν.

4. Αναμένονται και άλλες επανεκδόσεις ή συνέχειες πολύ επιτυχημένων σειρών και συνταγών. Γιατί όχι; Πιάνεις έτσι μικρούς και μεγάλους.

5. Ενδέχεται μεγάλες ταινίες με backstage ή και κομμένο υλικό να γίνονται σειρές 3 και 4 επεισοδίων για να βγάλουν τα λεφτά τους πιο εύκολα.

6. Αχ, λες να μην ξαναπάμε ποτέ σινεμά; Οσο και να βολεύει ο καναπές, όσο ωραίες και αν είναι οι σειρές, μια ζωή χωρίς κινηματογράφους μου φαίνεται  γκρίζα δυστοπική πραγματικότητα. Και φταίω κι εγώ σίγουρα γιατί έχω υπάρξει – όσο δεν είχα παιδί – μια κανονική “serial killer”.