Όλοι έχουμε έναν τέτοιο φίλο: Έναν φίλο ή μια φίλη που όταν του/της πεις από το πιο απλό ή το περίπλοκο πρόβλημα σου, για εκείνον/η θα είναι απλά το ερέθισμα, το κίνητρο, το εφαλτήριο για να σου ξετυλίξει με κάθε λεπτομέρεια το δικό του πρόβλημα. Πριν από λίγες ημέρες που μιλούσαμε με έναν τέτοιο φίλο του λέω ότι έχω πονοκέφαλο και μου απαντάει «εγώ να δεις, τρεις μέρες πάλευα να μου φύγει τι παυσίπονα πήρα, τι βελονισμό πήγα, τι ζήτησα από τη μάνα μου να με ξεματιάσει, τι πίεζα τους κροτάφους μου- τίποτα. Νομίζω ότι θα πάω στο γιατρό γιατί μάλλον πρέπει να έχω αυχενικό καραμπινάτο. Έχεις κανέναν να μου συστήσεις;». Δεν απάντησα ποτέ. Έκανα ότι δεν είχα σήμα και το έκλεισα μετανιώνοντας την ώρα και τη στιγμή που έκανα το λάθος να του απαντήσω στη βασική ερώτηση «Τι κάνεις;», ότι έχω πονοκέφαλο (τώρα θα μάθει την αλήθεια από το κείμενο). Το ίδιο θα συνέβαινε ό,τι και να του απαντούσα. Αν για παράδειγμα του έλεγα ότι «διαγνώστηκα από μίας σπάνιας μορφής ασθένεια και σε πήρα να σε αποχαιρετήσω γιατί αύριο πεθαίνω», είναι σίγουρο ότι η απάντηση του θα ήταν «Εγώ να δεις τι έχω…». Συγγνώμη για την αυτοαναφορικότητα του παραδείγματος αλλά όλα είναι βγαλμένα από τη ζωή.
Δεν ξέρω, πάντως, αν μία τέτοια συμπεριφορά μας ενοχλούσε πάντοτε. Αν μας ενοχλούσε περισσότερο ή λιγότερο ή αν τώρα που έχουμε περισσότερα πεδία αυτοαναφορικότητας τα πράγματα μέσα μας έχουν ξεχειλίσει.
Και με τον όρο αυτοαναφορικότητα, χαρακτηρίζουμε την ναρκισσιστική εμμονή των ανθρώπων να αναφέρονται διαρκώς στον εαυτό τους, να γυρίζουν… «την κάμερα» σε εκείνους για οποιοδήποτε θέμα συζήτησης, να συγκεντρώνουν την προσοχή των άλλων επάνω τους. Τρανό παράδειγμα η τηλεόραση, που σε ό,τι αφορά το ζωντανό πρόγραμμα, έχει σε μεγάλο βαθμό ανθρώπους με ένα τεράστιο ΕΓΩ που αναβοσβήνει-αλλά δεν σβήνει ποτέ- σαν μια neon επιγραφή.
Κοιτάξτε λίγο τις πρωινές εκπομπές: Μία παρουσιάστρια βρίσκει πάντα στα θέματα της εκπομπής της τρόπο να μιλάει για το τι έχει πάει στραβά στα προσωπικά της, μία άλλη απαντάει για ώρες (ή για λεπτά που φαίνονται σαν ώρες) σε κάτι που της είπε μία άλλη παρουσιάστρια από άλλο κανάλι και ένας παρουσιαστής σχολιάζει ως κάποιος που κατέχει την απόλυτη αλήθεια και ρίχνει το φως της αλήθειας στα μάτια (ποιανού;), κάποιους άλλους παρουσιαστές που τον έκριναν γιατί μίλησε για τον εαυτό του ή είπε κάτι βαθιά σεξιστικό/ρατσιστικό/ομοφοβικό. Kαι εμείς οι τηλεθεατές αποσβολωμένοι είναι σαν να παρακολουθούμε να μιλάει αυτός ο φίλος που λέγαμε πριν… Too much information που λένε και οι φίλοι μας οι Αγγλοσάξωνες- και πολύ τοξική πληροφορία.
Αυτό δεν κάνουμε όμως και στα social media: γράφουμε too much information για τα πάντα μας. Σαν να δημοσιεύουμε το ημερολόγιο μας, σαν να γράφουμε τα απομνημονεύματα μας δημόσια σε πρώτο χρόνο, σαν να τους νοιάζει τους άλλους… Σας έχουμε νέα: αυτό που πιστεύετε ότι είναι συναρπαστικό για τη δική σας ζωή, υπάρχει μία πολύ σοβαρή πιθανότητα να μην ενδιαφέρει τους άλλους.
